Tentoonstellingen

Who Cares?
Een eerbetoon aan slachtoffers en helden van de zorg tijdens WOII

Nu te zien t/m 1 december 2024
Dagelijks geopend van 10 - 17 uur

Who cares? in de vestiging van Museum van de Geest in Amsterdam vertelt het verhaal van vergeten slachtoffers en verborgen helden binnen de psychiatrie en verstandelijke gehandicaptenzorg tijdens de oorlog. De verhalen gaan over wanhoop, veerkracht, angst en volharding.

Vergeten slachtoffers

In Who Cares? staan vergeten slachtoffers en verborgen helden in de Tweede Wereldoorlog centraal. En de zorg in ons land tijdens die donkere jaren. Hoe sterk was deze zorg? Bezweek die onder de druk of wist het gruwelijkheden te voorkomen? Wat betekende de oorlog voor patiënten en hulpverleners?

Bekijk unieke beelden uit de geschiedenis in combinatie met kunst, zoals van het Waarheidsfestival van Willem van Genk, de uniek bewaard gebleven schetsen van Wilhelm Werner uit de Prinzhorn Collectie, de indrukwekkende video-installatie Untitled en niet eerder vertoonde bewegende beelden van de ingrijpende evacuaties bij Duin en Bosch in 1942.

Universele Verklaring van de Open Geest

De verhalen uit die tijd verdienen een permanente plek in ons collectieve geheugen – we mogen ze niet vergeten. Want nog steeds worden in tijden van crisis kwetsbare mensen vaak het hardst geraakt en over het hoofd gezien. Iedere geest is anders. Jouw geest werkt anders dan die van wie dan ook. En tijdens je leven verandert de geest voortdurend. Je komt voor uitdagingen te staan. Begaafdheid, talent, beperkingen en ziektes. Het hoort er allemaal bij. Dagelijks worden mensen buitengesloten en niet als volwaardig gezien in onze maatschappij. Dat moet veranderen, want erbij horen is noodzakelijk voor een gezonde geest.

Aan het einde van de tentoonstelling word je, net als op de locatie van Museum van de Geest | Haarlem, gevraagd de Universele Verklaring van de Open Geest te ondertekenen. Wij geloven in een samenleving waarin iedereen gehoord en gezien wordt en mee mag doen. Met het ondertekenen van de Universele Verklaring van de Open Geest sluit jij je aan bij deze visie.

Audiotour door Splinter Chabot

Bij de tentoonstelling hoort een audiotour waarmee je de diepte induikt. Hoe heeft het in Duitsland zo ver kunnen komen? En hoe reageerde Nederland? Splinter Chabot leidt je mee het verhaal door en deelt wat hem hierin raakt in het heden en verleden. Daarnaast kun je als op een aantal plekken de tijd nemen bij persoonlijke verhalen van mensen in de oorlog. Daarvoor staan in de tentoonstelling bijzondere stoelen ‘met de ziel van de maker’, gemaakt in de houtwerkplaats van zorginstelling Cordaan.

Ontdek je Oorlogsboekendubbelganger

Als je in de Tweede Wereldoorlog had geleefd, hoe zou je leven er dan hebben uitgezien? Kijk bij welk boek je uitkomt en lees het (vaak waargebeurde) verhaal van je Boekendubbelganger in tijden van oorlog. Ben je dromerig – ben je avontuurlijk – ben je stoer? Hou je een dagboek bij? Of hou je van dieren? Zijn je vrienden erg belangrijk voor je? Of familie? Wil je er graag bij horen of voel jij je buitengesloten?

Stichting Vergeten Slachtoffers

In opdracht van Stichting Vergeten Slachtoffers is het NIOD, Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, op 14 maart 2019 gestart met het onderzoek naar instellingen voor psychiatrische patiënten en mensen met een verstandelijke beperking in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het Museum van de Geest is door de Stichting Vergeten Slachtoffers benaderd met de vraag om aandacht te besteden aan deze periode uit de geschiedenis in de vorm van een tentoonstelling.

Met dank aan:

Deze tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt dankzij de financiële bijdragen van het V-fonds, het Cultuurfonds, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland, Mondriaan Fonds, Provincie Noord-Holland, Fundatie Van den Santheuvel-Sobbe, Stichting Koningsheide, Multi Tankcard, RI Sign & Print.

De tentoonstelling wordt gemaakt in samenwerking met onder andere Stichting Vergeten Slachtoffers, Cordaan, Perspekt Studio’s en de Prinzhorn Collectie.

Over Museum van de Geest

We zijn gefascineerd door het kunstwerk tussen je oren. Want niets is zo kleurrijk, zo krachtig en tegelijkertijd zo kwetsbaar als de menselijke geest. Dat zie je terug in ons museum. Aan de hand van persoonlijke verhalen, kunstwerken, geschiedenis, thema’s en levensvragen ontdek je meer over je eigen geest en die van de ander. Met alleen wetenschap leren we de geest nooit helemaal kennen, daar hebben we ook kunst en cultuur voor nodig. Met elektroden op een hersenpan kun je activiteit meten, maar met een gedicht, schilderij, dans of muziekstuk kan de ene geest de ander bewegen.

Eén missie, twee locaties

Met kunst en cultuur maken we het belang van mentale gezondheid, inclusiviteit en een open geest bespreekbaar. Ook voor mensen die zich normaal wanen. Dat kun je ervaren op onze twee locaties. In Haarlem, in het historische Dolhuys met een vaste opstelling van hedendaagse kunst, de geschiedenis van de psychiatrie, tijdelijke tentoonstellingen en culturele programma’s. In 2022 werd het museum uitgeroepen tot Europees museum van het jaar.

In Amsterdam, in het monumentale H’ART gebouw aan de Amstel, bekijk je thematentoonstellingen rondom onze rijke collectie Outsider Art. Outsider Art is kunst die vaak buiten het reguliere kunstcircuit gemaakt is en sporadisch podium krijgt. De werken verbeelden de innerlijke wereld van kunstenaars met persoonlijke visies, obsessies en grote liefdes zonder dat ze bezig zijn met wat de buitenwereld ervan vindt. Vanuit een sterk verlangen wordt met elk denkbaar materiaal vorm gegeven aan emotie en fascinatie.

De groeiende collectie Outsider Art van het museum omvat ongeveer 1700 werken van 120 (inter)nationale kunstenaars. Een selectie van meesterwerken is altijd te zien op deze locatie.